واج‌گونه (به انگلیسی: Allomorph) یک واحد زبان‌شناختی برای ساخت مختلف واج است. این مفهوم زمانی اتفاق می‌افتد که یک واحد معنادار می‌تواند بدون تغییر در معنا، در تلفظ تغییر کند .(phonologically) واج‌گونه در زبان شناختی برای توضیح درک تغییرات در تلفظ برای واج‌های خاص هست.

واج‌گونه در پسوندهای انگلیسی

در زبان انگلیسی واج‌های گوناگونی وجود دارد که در تلفظ تغییر می‌کند اما در معنا بدون تغییر هستند .در زیر مثالهایی مربوط به زمان گذشته و واج‌های جمع می‌باشد .به طور مثال، واج زمان گذشته در زبان انگلیسی ed است. Ed در واج‌های مختلف بسته به محیط آوا شناختی آن ظاهر می‌گردد و می‌تواند با جزء قبل از خودش، همگون باشند به خصوص با جزء‌هایی مانند /d/ و /t/. /ed/یا/Id/ در افعالی که در ریشه ی آخر آن با alveolar stops (/t/ - /d/) است .

• 'hunted' /hʌntəd/ or 'banded' /bændəd/

/t*/ در افعالی که ریشه آخر آن با واج بی صدا به جز /t/مثل 'fished' /fɪʃt/ /d*/ در افعالی که در ریشه آخر ان با واج صدادار است به جزء/d/ مثل 'buzzed' /bʌzd/ در محدودیت‌های بالا به استثناهای هر قاعده توجه کنید . این یک حقیقت رایج درباره واج است؛ اگر واج بیشترین محدویت را دارد( مثلا بعد از alveolar stop )، جزئی ترین محدودیت، اولین برابری می‌باشد که به دست می‌آید، بنابراین قوانین بالا را می‌توان دوباره چنین نوشت .

• /əd/ یا /ɪd/ زمانی که ریشه آخر آن alveolar stop( /t/یا (/d/ است.
• /t/ زمانی که ریشه آخر آن واج بی صدا است .
• /d/ در جاهای دیگر.

قانون این است که واج /t/ در ریشه ی که آخر آن /t/ باشد نمی‌تواند بیاید و در مقابل ان اگر ریشه آخرش بی صدا باشد . واج /t/،/ed/ تلفظ می‌شود . همچنین واج /d/ در ریشه‌ای که آخر آن /d/باشد نمی‌تواند بیاید زیرا که واج /əd/ در آن اولویت دارد و واج /d/ نمی‌تواند بعد از ریشه‌ای که آخر آن واج بی صدا است تلفظ شود . زیرا واج /t/ بر آن اولویت دارد.

ساختار زمانهای بی قاعده مثل "broke" یا "was/ were" در محدودیت‌های خاص دیده می‌شوند . (زیرا آنها از نظر آیتم‌های واژگانی محدود هستند، مانند فعل break) به صور مثال شما Vāk (voice) را در نظر بگیرید. سه گونه ی واج در ریشه آن می‌باشد که علت آن پسوندهایش می‌باشد . ساختار ریشه آن هم در حالت فاعلی است و هم به صورت جمع که مربوط به ساختار ریشه شناسی واج می‌باشد . Vāk (voice)* Singular Plural* Nominative* /vaːk/ /vaːt͡ʃ-as/* Genitive* /vaːt͡ʃ-as/ /vaːt͡ʃ-aːm/* Instrumental* /vaːt͡ʃ-aː/ /vaːɡ-bʱis/* Locative* /vaːt͡ʃ-i/ /vaːk-ʂi*/

واج/ t͡ʃ / می‌تواند در ساختار فاعلی آن دیده شود به شرطی که قبل از یک حرف با صدا بیاید . ادغام /e/ و /o/ به /a/ راه حلی است که در حالت فاعلی در ساختار آوا شناسی به آن اشاره نشد، همچنین در حالت فاعلی و کلامی آن، به این دلیل که مربوط به پروسه ی زبان شناختی نمی‌باشد.

واژگونه ،واج گونه ،صور مختلف زمان فعل ،تصاریف مختلف کلمه یا فعل

allomorph noun : a variant phonological representation of a morpheme sample : the final sounds of bets and beds and horses and oxen are allomorphs of the English plural morpheme

allomorph noun : any of several different crystalline forms of the same chemical compound sample : calcium carbonate occurs in the allomorphs calcite and aragonite