نقش دعا و توبه در بهداشت روان
دانشوسلامت- رسیدن به آرامش، از رکنهای مهم سلامت روان است که در سایه دینداری و بندگی خالصانه خداوند نصیب انسان میشود. در میان عبادتها نیز نماز جایگاهی والا و ارزشمند دارد و نقش مهمی در ایجاد آرامش روح و روان ایفا میکند. «توماس هایسلوپ»، در اینباره میگوید: «مهمترین راه ایجاد آرامش در روان و اعصاب انسان که من تاکنون شناختهام، نماز است.
در علم رفتارشناسی نیز به عبادتها بصورت منظم و منسجم توجه شده و از آنجاکه انسان در طول زندگی روزانهاش همواره نیاز به پشتیبانی دارد، باید خود را در همه حال بدان منبع عظیم نزدیک نگه دارد. بر این اساس، نماز به سبب نزدیک ساختن انسان به پروردگار، تسکین و تخفیف رنجها و خستگیهای روحی انسان را در پی دارد و آدمی را بر تحمل غمها و مصیبتها توانا میسازد. در نتیجه، از عوامل اصلی ایجاد بهداشت روانی بشمار میآید.
بهداشت روان در قاموس دعا
دعا، از بهترین عبادتها و مایه کمال نفس و نزدیکی دلها به خداست. از اینرو، خداوند سبحان همواره بندگان را به دعا کردن در پیشگاه خود فرامی خواند و میفرماید: «مرا بخوانید تا شما را اجابت کنم!»
داشتن ارتباط محکم و پیوسته با خدا و امید بستن به اجابت خواسته ها، آرام بخش دل ها و مایه سبکی روح و دل گرمی انسان در سختی و راحتی میشود. هنگامی که فرد در مشکلات و گرفتاری هایش به خدا پناه میبرد، در واقع با ناامیدی مبارزه میکند و در حل مشکلاتش از نیروی غیبی کمک میخواهد. پس آن گاه که رحمتی از پروردگار به او میرسد، سزاوار است به درگاه احدیت رو کند و از خدا بخواهد که او را در این راه، ثابت قدم و بر این توفیق پایدار بدارد.....
پیامبران خدا و ائمهاطهار(ع) همواره از این سلاح، استفاده و بهرهگیری از آن را به مؤمنان نیز سفارش میکردند. دعا و مناجات، در مذهبهای گوناگون، شکلهای متفاوتی دارد، ولی محتوای آن در همه دینها، گویای اعتراف و پشیمانی قلبی به گناه و ابراز نقص و ضعف آدمی است. همچنین دربردارنده درخواست سلامت و سعادت و رسیدن به قرب الهی است.
آدمی در تلاشهای خود، ذخیره و نیروی روانی خود را از دست میدهد و تنها منبعی که میتواند آن نیرو را جبران کند، اتصال به قدرت لایزال الهی است و آن اتصال حاصل نمیشود مگر با مناجات. دعا تنها جبران کننده ضعف انسان نیست، بلکه تقویتکننده قدرت انسانی و ادامه دهنده کار مثبت و تلاش سازنده فرد در ساختن زندگی فردی و اجتماعی به حساب میآید. پس از دعا، شخص احساس خود شکوفایی میکند و از افسردگیهای روحی وی کاسته میشود. تخلیه هیجان های درونی، از دیگر دست آوردهای دعاست.
تأثیر کار بر بهداشت روان
کار از نظر سازندگی فرد، امری لازم است. انسان، موجودی چند کانونی است. انسان جسم دارد، قوه خیال دارد و عقل دارد. کار برای جسم انسان، ضروری است. بدن انسان اگر کار نکند، بیمار میشود. پس کار، یکی از عوامل سلامتی انسان است. همچنین کار برای کنترل قوه خیال انسان مفید است. اگر قوه خیال آزاد باشد، منشأ فساد اخلاق میشود و همین خیالات است که انسان را به هزاران نوع گناه میکشاند. اگر انسان کار و شغل مناسبی داشته باشد، آن کار و شغل، او را بسوی خود جذب میکند و به او مجال فکر و خیال باطل نمیدهد. همچنین انسان همواره با طبیعت در حال مبادله است؛ یعنی از یک طرف نیرو و انرژی میگیرد و از طرف دیگر باید مصرف کند. حال اگر این تخلیه انرژی از راه های درستی چون کار کردن صورت نپذیرد، از راه های نادرست و نامشروع انجام میگیرد. بنابراین، کار به حکم اینکه مانع تخلیه انرژی به شکل نامشروع آن میشود، از عوامل بازدارنده انسان از گناه و در نتیجه، زمینه ساز بهداشت روانی در انسان به شمار میرود. افزون بر این فایده ها، پرداختن به کار و کوشش سبب حفظ استقلال، آبرو و شخصیت انسان میشود.
«لوئی پاستور»، دانشمند معروف در اینباره میگوید: «بهداشت روانی انسان، در لابراتوار و کتاب خانه است». منظور این است که بهداشت روانی انسان، به کار بستگی دارد و انسان بی کار، خود به خود بیمار است. «ولتر» هم گفته: «هر وقت احساس میکنم که درد و رنج بیماری میخواهد مرا از پای درآورد، به کار پناه میبرم. کار، بهترین درمان دردهای درونی من است».
بهداشت روانی در سایه توبه
یکی از روشهای سودمند و کم نظیر برای درمان احساس گناه، توبه است؛ زیرا توبه سبب آمرزش گناهان و تقویت امید انسان به جلب خرسندی الهی است. بدین ترتیب، از اضطراب ناشی از اشتباههای گذشته فرد میکاهد. همچنین توبه، انسان را به اصلاح و خودسازی وامیدارد و او را از ارتکاب دوباره گناهان باز میدارد.
توبه، به بالا رفتن بهداشت روانی در فرد کمک میکند؛ زیرا بر اثر توبه دل، صفا میگیرد، روح، پاکیزه و زنگار گناه از قلب انسان زدوده میشود. توبه، حالتی است که روان و روح را صیقل میدهد و به انسان سرزندگی و نشاط میبخشد، به گونه ایی که انسان، دیگر رغبتی به انجام دادن گناه ندارد.
نوشته شده در تاریخ چهارشنبه 5 مرداد 1390 توسط سیدفیروز یعقوبی هشجین
▬ آنچه از پیامبر نشنیده اید
▬ خدایا
▬ خدا را برایت آرزو دارم
▬ اعمالی که مرگ ناگهانی را رقم میزنند
▬ چهار گروه انسانها از دید دکتر شریعتی
▬ به دنبال خدا نگرد
▬ کلیدبهشت
▬ 31 نکته زیبا و خواندنی در مورد زندگی
▬ آثار و برکات صلوات در دنیا، برزخ و قیامت
▬ زندگی
▬ آموخته هایی پربار برای زندگی
▬ شعری درباره ماه رمضان
▬ خواص صلوات فرستادن
▬ هنر لذت بردن در زندگی
▬ به تعقیب رجب بودم که شعبان المعظم شد